بازنمایی کلیشه‌های جنسیّتی در کتاب‌های فارسی دورۀ پنجساله ابتدایی

Authors

  • آب روشن , مصطفی
  • ارجمندی, صدیقه
Abstract:

  چکیده         در این مقاله، سعی شده است با تحلیل محتوای کتب درسی، موضوع تبعیض جنسی کشف، انتزاع، و به اشکال گوناگون مفهوم‌سازی شود، تا با حصول شناخت کاملی از این پدیدۀ تحقق‌یافته در متون درسی، مشخص شود که چگونه نظام آموزش و پرورش و نهاد مدرسه در ایران، کلیشه‌های جنسیتی بین دختر و پسر را بازتولید و در ذهنِ دانش‌آموز عادی‌سازی می‌کند؛ چراکه نهاد آموزش و پرورش از جمله عوامل جامعه‌پذیری اعضای جدید جامعه است . این پژوهش بر آن است تا تبیین کند تمایزات رفتاری از نوع اجتماعی‌شدن افراد نشئت می‌گیرد نه تفاوت‌های بیولوژیکی و زیستی افراد. به‌صراحت می‌توان گفت که در بیشتر جوامع کنونی، نقش‌های مردانه، مردان را در منزلت و ارزش‌های فرهنگی بالاتری از زنان قرار می‌دهد. این باور در محتوای کتاب‌های درسی که قطبی شده و رنگ جنسوندی پیدا کرده مشهود است. در نتیجه، جنس‌ها از کلیشه‌های تجویزی پیروی می‌کنند. پرسش این است: آیا نقش‌ها و هویت جنسی به طور طبیعی، تفاوت‌های زیستی را بیان می‌کند؟ یا بستر جامعه‌پذیری به این معضل دامن می‌زند؟ در این پژوهش کلیشه‌های تبعیض‌آمیز جنسوندی در کتاب‌های اول تا پنجم دبستان، هم ازنظر کمّی و هم ازنظر کیفی بررسی شده است. در بخش نخست، قیاس کثرت و قلّت اشخاص مذکر و مؤنث موجود در کتب درسی به عمل می‌آید و در بخش کیفی، صفات و ویژگی‌های هر دو جنس و کارکردهای آنان از متن درس‌ها استخراج و در روندِ بررسی نقش‌های زنانه و مردانۀ نمودیافته در متن‌ها و تصاویر کتاب‌های درسی، این کلیشه‌های جنسیتی مشخص می‌شود.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازنمایی کلیشه های جنسیّتی در کتاب های فارسی دورۀ پنجساله ابتدایی

چکیده         در این مقاله، سعی شده است با تحلیل محتوای کتب درسی، موضوع تبعیض جنسی کشف، انتزاع، و به اشکال گوناگون مفهوم سازی شود، تا با حصول شناخت کاملی از این پدیدۀ تحقق یافته در متون درسی، مشخص شود که چگونه نظام آموزش و پرورش و نهاد مدرسه در ایران، کلیشه های جنسیتی بین دختر و پسر را بازتولید و در ذهنِ دانش آموز عادی سازی می کند؛ چراکه نهاد آموزش و پرورش از جمله عوامل جامعه پذیری اعضای جدید جا...

full text

بازنمایی کلیشه‌های جنسیتی در موسیقی رپ ‌فارسی

پژوهش پیش ­رو به دنبال الگوبندی و تحلیل چگونگی بازنمایی کلیشه­ های جنسیتی در موسیقی رپ ­فارسی است. برای نیل به این هدف، این مطالعه با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و بررسی 95 آهنگ رپ فارسی به روش نمونه‌گیری هدفمند با استراتژی نمونه‌گیری حداکثر تغییرات، مقولات مرتبط با کلیشه­ جنسیتی بازنمایی‌­شده در رپ ­فارسی را شناسایی و مورد تحلیل قرار داده ­است. در این زمینه سه مقوله اصلی و ده مقوله فرعی ق...

full text

نقشهای زنان و مردان در کتابهای فارسی دورة ابتدایی

محتوای کتابهای درسی می‌تواند در شکل‌گیری دیدگاهها، بازخوردها و ارزشهای کودکان به شدت مؤثر باشد. این بررسی به منظور به تصویر کشیدن نقش زنان و مردان در کتابهای فارسی اول تا چهارم انجام شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد که : الف) 262 ارزش مثبت به مردان و 129 ارزش مثبت به زنان نسبت داده شده بودند، ب) 1266 و 507 جمله به ترتیب مشتمل بر مفاهیمی درباره مردان و زنان بودند. افزون بر آن، این مفاهیم بازخورد م...

full text

چگونگی بازنمایی ویژگی‌های جنسیتی در جوک‌های فارسی تلگرامی

جوک‏‌ها به‌منزلۀ خرده‏فرهنگ‏های هر جامعه، معانی و مفاهیم اجتماعی گوناگونی را بازنمایی می‌کنند که نشانگر فضای ذهنی آن جامعه و ویژگی‏های افراد آن است. در این میان، جوک‏های جنسیتی نمایشگر نگاه اجتماعی جامعه به مقولۀ جنسیت هستند. اقبال جامعۀ ایران به فناوری‏های نوین تلفن همراه و پیام‏رسان‏ها ازجمله، تلگرام از یک‏سو و کشیده شدن جوک‏ها به این فضا از سوی‏ دیگر، لزوم بررسی و مطالعه آن را بیشتر از قبل م...

full text

بازنمایی مؤلفه‌های هویت ملی در کتب فارسی دوره ابتدایی

بازنمایی مؤلفه‌های هویت ملی در کتب فارسی دوره ابتدایی محمود شارع­پور[1] محمدرضا سلیمانی بشلی[2] آمنه شکراللهی[3] تاریخ دریافت: 27/2/92 تاریخ پذیرش: 20/4/92 چکیده کتاب­های درسی در نظام‌های آموزشی متمرکز، به عنوان اسناد و منابع مکتوب و مدون، محور آموزش و پرورش محسوب می‌شود و فعالیت‌ها و تجارب تربیتی دانش‌آموزان، توسط معلم، حول محور آن سازمان­دهی می‌شود. در نتیجه در تألیف و سازما...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 3

pages  7- 40

publication date 2013-03

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023